zondag 14 juli 2024

Asten - Vissybrod

62 km totaal 889 km

We zitten net na het middaguur op een terrasje op 670 meter hoogte. We hebben een zware klim achter de rug vanaf de Donau (248 meter) en we moeten nog naar 840 meter. Joke was opeens helemaal leeg, lek.

En toen zagen we vlak voor de Tsjechische grens, in Reichenau, ineens een pizzeria. Terras in de schaduw. Heerlijk! Het is rond de 30 graden en op deze hoogte prikt de zon er toch meer doorheen dan op zeeniveau.

De menukaart vermeldt dat dit restaurant vroeger ‘Gasthaus zum Erzherzog Franz Ferdinand 1’ heette. Maar nu ‘La Bella’.

Dat intrigeert me. Wie verandert er nu zo’n welluidende naam in een, die het toppunt is van eenvoudige doorsnee. Zoiets als Chinees restaurant ‘De Grote Muur’.

Wie was die Franz Ferdinand dan, dat-ie zijn naam hier is kwijtgeraakt? Een dubieus figuur? Zoals misschien bij ons Jan Pieterszoon Coen? Of Michiel de Ruyter? Nee, deze Franz Ferdinand stond, ongewild, aan de basis van de Eerste Wereldoorlog.

Eigenlijk een bizar en beetje zielig verhaal. Hij was de erfgenaam van de keizerstroon van Oostenrijk-Hongarije. Alleen: de keizer zelf, zijn oom Franz Josef, zag hem niet zitten. Franz Ferdinand was vooral gericht op vrede. Hij wilde de verschillende bevolkingsgroepen uit het rijk meer autonomie geven en het rijk decentraal organiseren. Dat was wat ook deze nationaliteiten wilden.

Maar de keizer wilde met harde hand blijven regeren vanuit Wenen. Dan maar wat oorlog.

Franz Ferdinand huwde in 1900 Sophie Chotek. Dat leverde een probleem op. Want de keizer had ook geen vertrouwen in Sophie. Hij zorgde ervoor dat het huwelijk werd uitgesteld en slechts doorgang kon vinden op de voorwaarde dat Sophie nooit de titel van ‘keizerin’ zou krijgen en dat zij nooit bij enige staatsaangelegenheid van Oostenrijk-Hongarije Franz Ferdinand mocht begeleiden.

Maar…. Oostenrijk-Hongarije had in 1867 de in Europa oprukkende Turken weten te verslaan. Daarmee was het keizerrijk ook uitgebreid met het land Bosnië-Hercegovina, een soort buitengewest, waartoe ook Servië behoorde. Nu was Servië redelijk Franz-Ferdinand-gezind omdat hij dit land zelfstandigheid wilde geven. Tot het moment dat hij trouwde, want ook dit standpunt moest hij opgeven. Het moet wel een bijzondere liefde zijn geweest, want de voorwaarden waren erg ingrijpend.

De Serven zagen dit huwelijk dan ook als verraad.

Omdat Bosnië-Hercegovina niet tot het centrale Oostenrijk-Hongaarse rijk behoorde, golden hier de door keizer Franz Josef opgelegde beperkingen niet. Dat betekende dat Franz Ferdinand hier toekomstig staatshoofd was en dat hij zich hier wél met Sophie aan zijn zijde kon vertonen. Zo gingen ze eind juni 1914 naar Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Hercegovina. Eindelijk met zijn tweeën. Tijdens een officiële rijtoer op 28 juni werd een moordaanslag gepleegd die Franz Ferdinand en Sophie beiden niet overleefden.

Vanwege de (vermeende) Servische steun aan deze moord lagen de verhoudingen ineens op scherp. Er ontstond een volkswoede tegen Serviërs. Keizer Franz Josef wilde die uitbuiten om de aandacht van interne strubbelingen in Oostenrijk-Hongarije af te leiden. Hij zocht dus oorlog met Servië.

Inmiddels had hij zich van de steun van Duitsland verzekerd. Servië had een militair verdrag met Rusland. Rusland een met Frankrijk én een met Groot-Brittanië. Ten slotte had Duitsland een verdrag met het Ottomaanse rijk (de Turken). Een uiteindelijk tragische kluwen van lijnen, lijntjes en belangen. De Eerste Wereldoorlog was begonnen.

En, zoals vaker gezegd: de Tweede Wereldoorlog was het min of meer logische gevolg van het einde van de Eerste. Daarna volgde een periode van gewapende vrede en sinds 1989 dachten wij dat de vrede werkelijk in aantocht was. Maar helaas, het blijkt anders te zijn.

Leiders, volken, zijn op dit moment op zoek naar nieuwe zondebokken. Volgt er een nieuwe Franz Ferdinand? De vlam kan op veel plekken in de wereld in de pan slaan.

We krijgen ineens het NOS-bericht over de mislukte aanslag op Trump.

Al deze gedachten op een schaduwrijk plekje op een berghelling in het noorden van Oostenrijk naar aanleiding van een menukaart.

Misschien maar goed dat dit restaurant nu een duidelijk optimistische naam heeft.

La Bella.

Mooi.

Jan Marten