Dinsdag 20 juli 2021

Ohé en Laak - Gastel
Fiets 53 km totaal 1042 km
Boot 0 km totaal 133 km

‘In Paradisum deducant te angeli’ - Dat engelen u mogen begeleiden naar het paradijs -, het begin van het traditionele Requiem. De man die mij net aanspreekt voor de Jumbo in Budel, die op dit moment door Joke wordt leeggekocht, zet het spontaan in. Ik kan een beetje meezingen. ‘Daar krijg ik altijd tranen van in m’n ogen, meneer! En dat heb ik alleen maar in het latijn.’
Ik kan dat deels beamen. Ik noem het prachtige ‘Fili mi, Absalon’ van Heinrich Schütz.
Ik zeg dat ik dáár kippenvel van krijg. Maar ook van de inzetten ‘Warum, warum?’ uit ‘Warum ist das Licht gegeben’ van Johannes Brahms. En dat is Duits. En van het lied ‘Heer, herinner u de namen’, Nederlands.
We hebben het over het Nederlandse kerklied. Over de Tridentijnse mis, waarvan hij zo houdt. Over de schola waarin hij elke zondag zong in het klooster De Achelse Kluis. ‘Ja, dat is jammer’, zeg ik, ‘met alleen de laatste twee broeders lukte het niet meer’. Dat had Joke mij gister voorgelezen.

Wij lezen ons altijd in als voorbereiding op de plaatsen die komen gaan. Nu we op weg zijn naar het dorpje Gastel, was ik op zoek geweest naar de mogelijkheden om daar uit eten te gaan. Meestal doen we dat niet, maar het hoort bij onze rituelen om ons te verlekkeren aan dingen die er toch niet komen.
Er is één restaurant in Gastel. Wie het opzoekt, ziet meteen dat de eigenaren Jet en Jos heten. Joke en ik lazen elkaar bij onze koffiepauze in Wessem de smakelijke lokale krantenstukjes voor. Jet en Jos liggen altijd overhoop met de gemeente. Er zijn de jaarlijkse rechtszaken waarbij ook de carnavalsvereniging De Pintewippers betrokken is. Het echtpaar meldt zelf dat er nooit een Gastelnaar in hun kroeg komt, maar de gemeente wil het etablissement ook weer niet weg hebben vanwege de sociale functie. Kortom: een echt dorp.

De man bij de Jumbo zegt mij dat hij in Gastel, tegenover het restaurant, woont. ‘Aha’, zeg ik, ‘bij Jet en Jos! Hebben ze het restaurant nog steeds niet verkocht?’
De man is er, gezien de details die ik tot twee keer toe weet op te dissen, inmiddels van overtuigd dat ik ergens uit de buurt kom.
Toch niet.

Het zijn fantastische gesprekken en Joke kan wat mij betreft niet vaak genoeg naar de Jumbo gaan (hoewel ze een lichte voorkeur voor de Albert Heijn heeft omdat ze, meestal tevergeefs, hoopt daar het eten sneller in de schappen te kunnen vinden).

Vanmorgen hadden we ook zo’n mooie ontmoeting. In het prachtige vestingstadje Stevensweert, op het dorpsplein - in Limburgse stadjes zijn ze trots op hun ooit verkregen stadsrechten, maar ze hebben het altijd over ‘dorp’ - spreekt een man van 80 ons aan. Hij woont hier niet, maar heeft zijn eerste twintig levensjaren hier doorgebracht. Van de oorlogsjaren herinnert hij zich alleen maar vrolijke dingen. Dat vindt hij zelf ook opmerkelijk. Hij vertelt een prachtig verhaal uit de tijd daarna.
Jehova’s getuigen waren in het dorp om zieltjes te winnen. Pater Petrus hield op dat moment een donderpreek, die erop neer kwam dat ze ‘met z’n allen die indringers wel even een lesje zouden kunnen leren’. De verteller herinnerde zich dat hij in de achterste bank zat met meerdere jongeren. Ze zijn spontaan de kerk uit gelopen en hebben hun zakken vol met grint en stenen van het dorpsplein gestopt en vervolgens hebben ze daarmee deze Jehova’s getuigen bestookt, tot aan de stadspoort gevolgd, ‘het dorp uit gejáágd!’
Hij wilde dit verhaal graag delen, omdat hij zich realiseerde dat we nu niet meer begrijpen dat dergelijke volksgerichten niet eens zo lang geleden hier plaatsvonden.
We trokken de vergelijking met de Palestijnen. Een leider hoeft maar iets half te roepen of daar komt de jeugd al in actie.
Hij was bezig deze verhalen op te schrijven voor zijn kleinkinderen.

Daarna stapten we op de fiets.
Ik dacht na over dit zo spontane en waardevolle gesprek.
Schrijven.

Nu ik in Budel weer zo’n fantastische ontmoeting heb, kan ik er niet meer onderuit.
Er zitten al een paar dagen allerlei ingrediënten in mijn hoofd voor een sonnet. Daarmee kan ik, veel korter dan in proza, mijn proza tenminste, de essentie van iets uitdrukken.
Het werden er twee:

1 De berk

‘t Was op een hoge heuvel, dat zij zei:
‘Ik houd zo van ‘t geluid van berkenbomen,
aan hun geritsel is niet te ontkomen,
ik ga er nooit een ongemerkt voorbij.’

En ik, ik ken de berk al lang: als kind
gebruikte ik de afgescheurde vellen
voor letters en voor cijfers, om te tellen,
al lukte het niet altijd met de inkt.

En inderdaad: ik hoorde ‘t hoge ruisen
zoals het werd gedreven door de wind,
een duidelijk herkenbaar zilver suizen.

Hoe kan het, dat ik, ondanks goede oren,
de boom die ik herkennen kon als kind
altijd wel zag, maar nooit heb willen horen?

2 De Maas

Wij reden langs de oevers van de Maas
en zagen hoever ‘t water was gekomen,
dat het ondanks de dijk kon overstromen:
de mens is de natuur nooit echt de baas.

Maar hier in Wessem bleek de dijk genoeg:
men hield, de angst was groot, toch droge voeten.
Het had geen decimeter méér gemoeten
of ‘t water klotsend over dijken sloeg.

De regen is gestopt, de lucht is helder
en ik zit aan de koffie in een kroeg
die kampt met een ondergelopen kelder.

De zakken zand worden weer langzaam opgenomen,
de buurvrouw wiedt haar straatje ‘s morgens vroeg.
Zo wil een ieder ‘t water weer te boven komen.

Jan Marten