Dinsdag 7 mei 2019

Augsburg 0 km
totaal 778 km

Als we ‘s morgens om 7:00 uur opstaan ligt het gras weer vol rijp. Het is min drie. We hebben toch heerlijk geslapen. Voor de warmte kruip je ‘s nachts in zo’n situatie heel dicht naar elkaar toe. Dik ingepakt, dat wel. We doen mee met een cursus ‘Kamperen voor mummies’.
De zon schijnt en de temperatuur is snel boven nul. We ontbijten zittend op een steen. Je krijgt er wel een kouwe kont van, dus gaan we snel op weg naar Augsburg.

Augsburg is iets groter dan Utrecht, maar in vergelijking wel héél erg rustig. Het verkeer is ook in de spits goed te overzien. Er zijn minder toeristen dan we verwachten, gelet op de vele bezienswaardigheden. Misschien komt dat door het weer: acht tot twaalf graden. Een kleuterklasje loopt door het centrum. Met mutsen en sjaals.

Allereerst gaan we naar een Bäckerei-Konditorei-Cafe tegenover het mooie Rathaus. Degelijke vloerbedekking en stoelen met stoffen bekleding die in het huis van mijn oma niet zouden hebben misstaan. Een clientèle met een gemiddelde leeftijd van ver in de zeventig. Er lopen nette serveersters rond met witte schortjes, die elk van de vele kennelijke stamgasten met een persoonlijk woordje ondersteunen: ‘Tot de volgende week. En sterkte, mevrouw.’ Tel daarbij op de temperatuur die nét twee graden te hoog is en de vergelijking met een ouderwets bejaardenhuis is compleet.
We bezoeken de lutherse St. Annakirche. Hier heeft Martin Luther gewoond in 1518 toen hij, nadat hij zijn 95 stellingen wereldkundig had gemaakt, zich in Augsburg moest verantwoorden tegenover de rooms-katholieke gezagsdragers.
Het is een mooie kerk. Hier kan je zien dat luthers iets anders is dan calvinistisch. Er hangen namelijk veel schilderijen in de kerk en ook zijn er gebeeldhouwde figuren. Niet eens zo veel anders dan in rooms-katholieke kerken.
Er is een tentoonstelling over Luther in zijn tijd. We leren er veel van. We kennen natuurlijk de geschiedenis dat Luther zich vooral tegen de aflaathandel richtte. Een aflaat was een som geld die je aan de kerk betaalde waardoor je na je dood sneller in de hemel zou komen.
Maar waar kwamen die aflaten vandaan?
In de vijftiende eeuw had de Augsburgse bankier Jakob Fugger zo veel geld, dat in verhouding zelfs Bill Gates een kleintje is. Hij had binnen Europa het monopolie op verschillende handelsgebieden. Hij bezat daardoor meer geld dan de vorsten, de keizer, de bisschoppen en de paus. Hij financierde hun legers en feesten. Daarmee kon hij ze maken en breken. Fugger was de zakenman dus naar wiens pijpen kerk en vorsten moesten dansen. Hij wordt wel gezien als de eerste die het kapitalisme praktiseerde. En ook wel vergeleken met Donald Trump, door de wijze waarop geld en zaken de politiek bepaalden.
Omdat de paus en verschillende bisschoppen hem zo veel geld schuldig waren, stelden zij, overigens met hulp van Fugger, in heel Europa de aflaten in, waarvan de opbrengst meestal direct in de zakken van Fugger terecht kwam.
Luther stelde dit fenomeen aan de kaak.
Dat hij uitgerekend in Augsburg zich moest verantwoorden, was natuurlijk van een symboliek die we nu pas begrijpen. Het belang van Augsburg in Europa in de vijftiende en zestiende eeuw wordt ons nu duidelijk. Het was een metropool, een centrale handelsstad en het financieel centrum van Noord-Europa.
Met Fugger worden we ook snel geconfronteerd. We staan voor een plaquette waarop hij genoemd wordt. Meteen komt een man met een grote grijze baard op ons af. Een zwerver? Hij ruikt wel een beetje naar natte hond. Maar tegelijk ziet hij er ook voornaam en erudiet uit. Hij vertelt ons, dat Fugger hier wel geprezen wordt, maar dat het in feite een slechte man was, die alles uit eigenbelang deed.
Het is een informatieve monoloog.
Aan het eind van de dag zien we de baardman weer, zittend op een bankje met een type dat echt als ‘zwerver’ te omschrijven is. Hij groet ons met een fiere opgestoken hand.
Zelfs de zwervers in Augsburg hebben niveau.

Jan Marten