Maandag 6 juli 2015

Morá d'Ebre - Arnès
57 km totaal 445 km

Tunnelvisie. Het begrip klinkt erg negatief. Maar, leve de bekeringen, sinds vandaag heb ik een andere kijk op tunnels.
Nadat we vroeg ontbijten in ons hotel - We hadden 7 uur afgesproken en waren al twee minuten eerder in de eetzaal - zitten we om 7:40 op de fiets. Het wordt vast makkelijker dan gisteren: mijn derailleur werkt weer redelijk goed. We verlaten het dal van de Ebro na een half uur en fietsen de bergen weer in. Een werkelijk mooi natuurgebied, twee auto's per uur en een trekker, en dat is het dan. Het wordt met het uur heter. De 30 graden in de zon is om 9 uur al bereikt. Maar zo vroeg hebben we hier en daar nog profijt van de lange schaduwen. Met een liter water per uur per persoon houden we ons natuurlijk afwateringssysteem redelijk bij.
Vanaf El Pinell de Brai gaan we over één van de vele Via Verdes die Spanje telt: oude spoorlijnen die geschikt zijn gemaakt als wandel- en fietspad. Ze stijgen (dalen) geleidelijk en ze gaan vaak door het bos. Geheel zelfstandige routes, los van de autoinfrastructuur. We komen dus ook geen auto's meer tegen. Ook geen dorpjes meer, trouwens. Die passeer je meestal net op een km boomloze afstand terwijl ze enkele tientallen meters hoger liggen. Daar beginnen we echt niet aan. We hebben al te vaak gemerkt dat er juist op dat moment in dat dorpje de bar niet open was, de supermarkt met vakantie ging, de kok in het ziekenhuis lag. Het liefst alle drie tegelijk. En dan is er helemaal niks. Het betekent dat wij het geheel op eigen kracht moeten doen.
We genieten vooral van de rust en de betrekkelijke koelte, vooral in de eerste uren.
Het leuke aan deze fietspaden op oude spoorlijnen is de aanwezigheid van veel tunnels. Van 100 tot 800 meter lang. Het is er koel, meestal 20 graden en soms drupt er water van bovenaf neer. Ik blijf er graag even onder staan. Een enkele keer stroomt er een koel beekje door de tunnel zelf. Heerlijk! In die tunnel gaan we ook nog even met de voeten in het stroompje zitten. Vreemd gezicht: badderen in totale duisternis, met het zaklampje van Joke natuurlijk.

Licht, hoe werkt dat in zo'n tunnel? In de beschrijving van 'ons' boekje staat het duidelijk: 'De verlichting werkt op zonnepanelen en schiet aan door een bewegingsmelding. Functioneert die niet, druk dan op een knop, vóór in de tunnel.' Dat lijkt waterdicht geformuleerd, maar niets is minder waar.
Ten eerste: waar zit die detector? Een enkele keer schakelt de verlichting pas aan op het moment dat wij de tunnel verláten. De detector zit dus soms aan één kant van de tunnel. Dan moet je dus eerst óver de berg heen om het licht te activeren. Eh, waarvoor hadden ze ooit die tunnels aangelegd? Goed ('valle'), we kunnen ook op een 'knop vóór in de tunnel' drukken. Vóór de tunnel, dat zou handig zijn. Maar voor ín de tunnel, wat had de projectleider zich hier ooit bij voorgesteld? Juist als je merkt dat het licht echt niet aangaat is het donker en moet je op de tast op zoek naar zo'n knop. Er zijn wel om de 100 meter elektriciteitsdozen, maar een drukknop ontdek ik maar eenmaal. Die knop is trouwens rood. Leuk, maar dat kan ik zien omdat de verlichting het wél doet.
Ik moet ook even uitleggen hoe zo'n fietspad gemaakt is ('er uitziet' is te veel gezegd): net als bij ons lag het spoor op een verhoging, het talud. Er ligt nu asfalt overheen. Het fietspad voor beide richtingen is dus net zo breed als het spoor, daarnaast gaat het aan beide kanten naar beneden. Kom je dus naast het fietspad terecht, dan duikel je een halve tot een hele meter omlaag over grind en rotsblokken. Waarschijnlijk duikel je dan over je stuur tegen de rotswand aan. Een helm is hier dus puur lijfsbehoud! Om bovenstaand scenario nog waarschijnlijker te maken is er geen belijning op het fietspad aangebracht. En zo dalen hele gezinnen op de fiets af voor een dagje uit...

Uitgerekend de langste tunnel heeft geen verlichting. De eerste 400 meter rijd ik voorop. Gekke gewaarwording: het is zó donker dat je ondanks je eigen halogeen-fietsverlichting je oriëntatievermogen kwijtraakt. Het schijnt zo te zijn dat een mens, al denkt-ie rechtuit te gaan, altijd een rondje loopt. Ook bij het fietsen: je dénkt dat je rechtdoor gaat, maar je merkt dat er een afwijking in zit, die wil je weer compenseren, en zo wankel je van correctie naar correctie. De afgrond naast je wordt in gedachten steeds dichterbij en groter. Er is nog een aspect: het evenwicht. Doordat het totale duisternis is en er geen enkele referentie is, twijfel je ook of je wel recht op je fiets zit. Misschien vergelijkbaar met iemand die een wat rare duik in het zwembad gemaakt heeft en zich onder water vertwijfeld afvraagt of hij nu naar boven of naar beneden zwemt. Of, wat ik van heel vroeger weet: de angst toen ik wakker werd met de dekens over m'n hoofd. Ik was die avond nog stevig ingestopt, maar waar was nou het hoofdeinde?
Degene die achter rijdt heeft deze problemen minder: die volgt gewoon het achterlicht van de ander.
Ik verwacht op sommige momenten dat ik over iets heen ga rijden: een been van een onfortuinlijke fietser, of een arm van de wielrijder die, nadat hij dagen langs de weg had gelegen, met zijn laatste krachten het talud opkruipt en volkomen uitgedroogd en in onverstaanbaar gereutel onze aandacht wil trekken. Ik zou de volgende kunnen zijn.

Om het geheel nog spannender te maken floept in zo'n lange tunnel halverwege het licht uit. Joke heeft voor dergelijke gevallen haar zaklampje bij de hand. Maar ja, die moet je wel aanzetten. We stoppen. De dynamo's werken ook niet meer. Ik weet nu wat volkomen duisternis is: het ontbreken van referenties. Nu laat Joke haar leesbril vallen. Ik begrijp niet helemaal dat ze die nodig heeft bij het inschakelen van een lampje, maar goed: dat is niet aan de orde. Het probleem is nu dat we niets kunnen zien en ergens midden in een tunnel staan met de fiets aan de hand en een bril op de grond. Gek genoeg flitst de tunnelverlichting weer aan op het moment dat Jokes bril valt. Ik vermoed een geluidsdetector voor vallende brillen halverwege de tunnel.
Wat ze hier ook doen is: ongemarkeerde paaltjes op het fietspad plaatsen. Vooral bij het begin van de tunnel. Één keer is het paaltje zelf verdwenen en staat er alleen nog een metalen frame van vijf cm midden op het fietspad. Wij zien het, want voor ons is dit het begin van de tunnel en we hebben de zon mee. Maar tegenliggers zien dat op dit tijdstip van de dag niet...
Je mag kortom van geluk spreken als je het eindpunt haalt. Je wordt dan niet door een auto platgereden, de kans dat je ongezien in een tunnelhoekje ligt te creperen is duidelijk veel hoger dan thuis.
Maar wie, zoals wij, de tocht ongeschonden voltooit, kan vertellen van de bijzondere vergezichten, vanaf de plaatsen waar je normaal gesproken niet komt, de fantastische picknickplaatsen en vooral: de rust.

Jan Marten